نیکلای مارکوف:
نیکلای مارکوف از معماران پیشرو قرن اخیر ایران در سال ۱۸۸۲ در خانواده ای سرشناس از افسران روسیه تزاری در تفلیس زاده شد. او در سال ۱۹۱۰ از آکادمی هنرهای زیبای سن پطرزبرورگ و در رشته معماری فارغ التحصیل و سپس تا ۱۹۱۴ در بخش فارسی دانشکده تحصیل کرد.مارکوف در جنگ اول جهانی تحت عنوان داوطلب در ارتش روسیه در ایران خدمت کرد و در سال ۱۹۱۷ میلادی آجودان فرماندهی بریگاد قزاق شد.در ارتش ایران به درجه ژنرالی رسید و پس از انقلاب اکتبر روسیه به دلیل علاقه به ایران در این کشور ماند. وی در سال ۱۹۲۱ میلادی از ارتش خارج و به حرفه معماری بازگشت و در شهرداری تهران استخدام شد.این معمار روس تبار با ساخت بیش از ۲۰ اثر معماری در ایران و به خصوص در تهران از پیشگامان معماری مدرن در ایران محسوب می شود.
مارکوف معماری اسلامی و شیوه‌های سنتی احداث بناهای ایرانی و مصالح محلی از قبیل آجر، سنگ، کاشی و گچ را می ستود. آجرهای خشتی که وی بکار می برد در ایران آن زمان به آجر مارکوفی مشهور شد.شهر تهران در دهه اول و دوم قرن جاری پر از ساختمان هایی به سبک وی شد.سبکی که تلفیق چهار نوع فرهنگ را به نمایش می گذاشت: مدرن، التقاطی، غربی و ایرانی.
آرت دکو و جریان های موازی در اروپا و آمریکا استفاده از نتایج پژوهش های باستان شناسی، به خصوص نتایج مربوط به دوران اسلامی و صفوی در طراحی بر روش معماری مارکوف تاثیر گذاشتند.استفاده از فناوری محلی متاثر از کشفیات باستان شناسی در طراحی بناها از دیگر ویژگی های کار مارکوف بود.مارکوف پس از سال‌ها خدمت در زمینه ساخت بناهای ماندگار در ایران، در سال ۱۳۳۶ شمسی در سن ۷۵ سالگی در تهران درگذشت.آرامگاه ابدی وی در گورستان دولاب تهران قرار دارد.
جوایز:
علیرغم اینکه مارکوف در طرح و اجرای بسیاری از ساختمان های دوران پهلوی اول جضثر داشت ولی هیچگاه تقدیری در خور از وی به عمل نیامد و شاید بزرگترین تقدیر از وی همان بود که مقامات رسمی بدون انجام مناقصات معمول و به صرف توانایی وی و علاقمندی عموم به کارهای وی نسبت به واگذاری طرح های جدید به او اقدام می نمودند.
آثار:
مدرسه البرز (۱۳۰۳ شمسی)
دارالمعلمین (۱۳۰۷ شمسی)
مدرسه عالی فلاحت (۱۳۰۷ شمسی)
زندان قصر (۱۳۰۷ شمسی)
ساختمان اداره پست (۱۳۰۷ تا ۱۳۱۱ شمسی)
مدرسه دارالفنون (۱۳۰۷ تا ۱۳۱۴ شمسی)
خانه پروفسور عدل (۱۳۱۰ شمسی)
مدرسه ژاندارک (۱۳۱۱ تا ۱۳۱۴ شمسی)
ورزشگاه امجدیه (۱۳۱۳ شمسی)
مدرسه انوشیروان دادگر (۱۳۱۵ شمسی)
کلیسای حضرت مریم (۱۳۱۷ تا ۱۳۲۴ شمسی)
مسجد امین‌الدوله (۱۳۲۴ شمسی)
نویسنده سروناز روحانی
